Dış Ticarette Ödeme Şekilleri
Peşin Ödeme (Cash in Advance): Ticarete konu olan ürün bedelinin yükleme gerçekleşmeden önce satıcı tarafından gönderilen proforma faturaya istinaden banka marifeti ile transfer edilmesi anlamına gelmektedir. Satıcı, para transferi gerçekleşmeden siparişe dair hiçbir girişimde bulunmaz. Bu ödeme şeklinde banka güvencesi bulunmamaktadır. İşlemler hızlı olmakla birlikte alıcı tarafından risk taşır.
Mal Mukabili (Cash Against Goods): Ticarete konu olan ürün bedelinin , yükleme evrağı veya fatura tarihinden itibaren belli bir vadede (en az 30 gün) ödenmesi anlamına gelmektedir. Açık hesap olarak da adlandırılan bu ödeme şeklinde banka güvencesi bulunmamakta olup , satıcı tarafından risk taşır. Bu riski minimize etmek adına özellikle ilk ticaretlerde banka keşideli poliçeler kullanılabilmektedir.
Vesaik Mukabili (Cash Against Documents): Ticarete konu olan ürün bedelinin , yükleme evrağının ithalatçının bankasına ulaşması sonrası ödenmesini ifade eder. Satıcı (İhracatçı), yükleme evraklarını kendi bankası kanalı ile ithalatçının bankasına gönderir. Mal ile beraber hiçbir evrak gönderilmediği gibi harici kurye ile de gönderilmemelidir. Burada en önemli mevzu, yükleme evrağının alıcı (Consignee) olarak ithalatçının bankası, devredilen yani Notify bölümünde ithalatçı firma yer alacak şekilde düzenlenmesi gerekliliğidir. İthalatçı banka, mal bedeli transferi gerçekleşmeden adına düzenlenmiş konşimentoyu cirolamaz ve evrakları ithalatçıya teslim etmez. Fakat bu durumda dahi bu ödeme şeklinde banka garantisi söz konusu değildir. İthalatçı, evrakları teslim almadığı halde, evraklar banka tarafından satıcının bankasına iade olur.
Akredifler ( Letter of Credit) : Yukarıda sayılan ödeme şekillerinin en güvenilir ancak bir o kadar da pahalı olan ödeme şeklidir. İthalatçı adına Amir bankanın garantisi altında olan bu ödeme şekli günümüz dünya ticaretinde masraflarının çok olması sebebi ile tercih oranı düşmüş yerini mal mukabili, teminatlı ödemeler gibi sistemlere bırakmıştır.
Akreditif ithalatçı tarafından bankasına (Amir Banka- Applicant Bank ) verilen bir talimatla açılarak ihracatçının bankasına swift yolu ile önce Draft olarak gönderilir. Bu masraftan kaçınmak adına ithalatçı ve ihracatçı kendi aralarında kurdukları iletişim sistemi ile de bunu yapabilirler. Taslak üzerinde anlaşma sağlandıktan sonra Akreditif MT 700 Swift ile Amir Banka tarafından ihracatçının bankasına gönderilir. (İhbar Bankası – Beneficiary Bank) . İhracatçı akreditif şartlarına uygun olarak belirtilen vadede malı yükleyerek yine belirtilen vadede evraklarını bankasına teslim eder. Akreditife konu olan malın yüklenmesi ve evrakların teslimi akreditif vadesi içerisinde tamamlanmak zorundadır. Yükleme evrağı Amir Banka ALICI , ithalatçı Devir alan olacak şekilde düzenlenir. CIF teslim şeklinde ise ihracatçı tarafından hazırlanan nakliye sigortasında yine alıcı Amir Banka olmalıdır.
Akreditifler :
Taahhütten dönmeye göre ;
Geri dönülebilir veya Geri Dönülemez açılabilir. Ancak geri dönülebilir akreditif ülkemizde açılmamaktadır. Her akreditif ilk yüklemeye kadar geri dönülebilir bir akreditiftir. Ancak geri dönülemez akreditifte ithalatçı arada yer alan tüm bankaların ve ihracatçının onayı olmadan akreditiften vazgeçemez.
Ödeme sorumluluğu yönünden ; Teyitli veya Teyitsiz açılabilir. Teyitli akreditifte , ihracatçı bankasına yükleme evraklarını vadesi içerisinde teslim etmesi halinde , Teyit Bankası Amir Banka’dan önce mal bedelinin transferini talep eder. Transfer gerçekleşmesi sonrası yükleme evraklarını Amir Bankaya gönderir. Bu durumda ihracatçı mal bedelini henüz vesaik karşı tarafa ulaşmadan almış olur.
Teyitsiz akreditifte ise, yükleme evrakları Amir Bankaya ulaşması sonrası ödeme gerçekleşir.
İhracatçı yükleme evraklarında akreditifte belirtilen şart ve şekle uygunsuzluk tespit edilmesi halinde akreditif rezerve düşer. Bu rezerv ihracatçının bankası tarafından konularak evraklar ithalatçının bankasına gönderilir. Bu durumda ithalatçının rezervi kabul etmesi halinde ödeme gerçekleşir. Eğer bu akreditif teyitli bir akreditif ise işleyişi teyitsiz akreditife dönüşür.
Akreditifin Limit Yönünden Kullanılması ;
- Fixed L/C : vadesi içerisinde tüm meblağ ve miktar karşılığı malın yüklenerek evrakların teslim edilmesini ifade eder.
- Revolving L/C (Rötatif Akreditif) : Belli bir periyotta, aynı miktarın tekrarlanarak akreditifin kendi kendini yineleyen akreditiftir. Böylelikle lehdar ve amir atraf her defasında akreditif açılması ile ilgili masraflardan kendi paylarına düşecek masraflardan tasarruf etmiş olmakta ve zamandan tasarruf etmektedirler.
Akreditif yenilenme şekli süreye ve miktara bağlı olarak sınıflandırılabilir.
Süreye bağlı olan yenilenmede , akreditif kümülatif veya kümülatif olmayan olarak açılmaktadır. Kümülatif olmayan akreditifte , akredifin yenilenme süresi içerisinde her dönem kullanıma açılan miktarın tamamen kullanılması , kümülatif olan akreditifte ise kullanılmayan miktarın bir sonraki dönem miktarı ile birlikte kullanılması imkanı sağlamaktadır.
Miktara bağlı yenilenmede ise, akreditif vadesi içerisinde miktar üzerinden yenilenmektedir. Bir başka değişle akreditif lehdarı kullandığı miktar kadar yeniden çekme imkanına sahip olmaktadır. Bu nedenle akreditiflerde ;
- Her bir kullanım için maksimum miktarın belirlenmesi
- Akreditif vadesi içerisinde kullanılacak maksimum tutarın belirlenmesi
Akreditifin Kullanım Alanları :
- Ticari Akreditifler : Commercial L/C
- Hizmet Akreditifleri : Clean L/C
- Taahhüt Konulu Akreditfiler : Stand By L/C
Akreditif Ödeme Şekilleri;
Görüldüğünde Ödemeli Peşin Akreditif : %100 Payable L/C At Sight
Akreditife konu yükleme evraklarının , akreditifin teyitli veya teyitsiz olması ile doğru orantılı olarak teyt bankası veya amir banka tarafından görülüp kontrolü sonrası yükleme tutarının ihracatçıya ödeme emrinin verilmesi anlamına gelir.
Vadeli Akreditif : Deffered L/C
Akreditife konu olan yüklemelere ait ödemelerin belirtilen vadede , yine akreditifin teyitli veya teyitsiz olması ile doğru orantılı olarak teyit bankası veya amir banka tarafından ödeme taahhüdünün verildiği akreditiflerdir. Vadeli Akreditifler , ihracatçı tarafından kırdırılabilen akreditifler olup, teyit bankası veya amir bankasının onayı ile gerçekleştirilebilir.
Akreditif Kullanış Şekilleri:
Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) : Bu akreditifler, genellikle üretim marifetine sahip olmayan , sermayesi yetersiz olan aracı kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılmaktadır.
Bir defaya mahsus devredilebilen bir akreditiftir. Akreditif şartlarında değişiklik yapılmaksızın belli bir tutarı ikinci bir tarafa devir olur. Değişiklik yapılabilecek konular tutar ve akreditif vadesinde indirim şeklinde olabilir. Akreditifin devir olabilmesi için amir tarafından devredilebilir (Transferable) olarak açılması gerekmektedir. Bankalar onay vermedikçe akreditifin, akreditif şartlarına özel bir şart konulmaması halinde ikinci kez devredilmesi mümkün değildir. Ancak kısmi yüklemeli akreditiflerde , bölünebilir ifadesi yer aldığında birden fazla devir edilmesi mümkün olabilir. Devretme masrafları birinci Lehdara yani Tacire aittir. İkinci Lehdar ise Satıcı pozisyonundaki asıl ihracatçıdır.
Karşılıklı Akreditif (Back To Back L/C) : Yine aracı kuruluşlar tarafından tercih edilen bu akreditif şekli , aracının kendisine alıcı tarafından açılan akreditiften bağımsız olarak teminat göstererek Satıcı’ya bağımsız bir akreditif açması anlamına gelmektedir. Satıcıya açılan bu akreditif , alıcıdan aracıya açılan akreditifin geldiği banka tarafından açılırsa bu işleyişe Back To Back denmektedir. Bu akreditif şeklinde , aracının alıcı banka tarafından bedelinin ödeme taahhüdünü dikkate almaksızın ikinci akreditif açarak ödeme yükümlülüğüne girdiğinden bu akreditifin açılmasına pek taraftar olmadıkları gibi Türkiye’de kullanılmamaktadır.
Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clouse L/C) : İhracatçıya prefinansman sağlamak amacı ile, akreditif tutarının bir kısmının veya tamamının akreditif açılışında peşin olarak İhracatçıya ödenmesi anlamına gelen bu akreditif şeklinde , peşin ödenecek tutarın kırmızı olarak yazılması nedeni ile bu isimi almıştır. Bu akreditifte tek risk , ihracatçının peşinatı alması sonrası malın yüklemesini yapmaması halinde peşinatı iade etmesi hususunda yaşanabilir.
Yeşil Şartlı Akreditif (Green Clouse L/C) : İhracatçıya prefinansman amaçlı olan bu akreditif şeklinde lehdar akreditif bedelini, banka veya alıcı adına düzenlenmiş depo makbuzunu ibraz etmesi sonrası alabilmektedir. Böylelikle , banka peşin ödeme öncesi malın yüklenmesi garanti altına almış olur. Bu depo makbuzunun gümrüklenmiş saha ambar makbuzu olması gerekmektedir. Bu özelliği sayesinde Kırmızı Şartlı (Red Clouse) akreditften daha güvenlidir.
Leave a Comment