Dış Ticarette Yükleme Evrakları
CMR : Karayolu taşımacılığında düzenlenen bu sevk belgesi , taşımacı mal ile ilgili tüm kontrolleri yaparak teslim aldıktan sonra 3 nüsha olarak düzenlenir. CMR bir borç senedi anlamına gelmektedir. Nakliyeci malı teslim aldığı andan itibaren alıcıya borçlanmaktadır. Malın imza karşılığı teslim etmesi sonrası borcu kapanmaktadır. CMR kendi içinde Nakliye Sigortası içermektedir. Ancak bu sigorta tazmin bedeli , mal faturası üzerinden değil SDR (Special Drive Rate) denilen sanal para biriminden hesaplanmaktadır. Bu sigorta, tamamen taşıyıcının kendisini garanti altına alması için taşıyıcı tarafından yapılmaktadır. Karayolunda en fazla ödenen SDR kg başına 8,33 SDR’dir. Bir SDR’nin de yaklaşık 0,57 Usd olduğu düüşünülecek olursak; 8,33 SDR x 0,57 Usd x Kg miktarı hesabı sonucu çıkan tutar kadar tazmin edilmektedir. Bu nedenle , mal sahibinin, anlaşılan teslim şekline göre uluslarararsı sigorta yaptırması tavsiye edilmektedir.
FIATA üyesi nakliyeciler FCR düzenlerler. Bu nakliyeciler ile taşınan yükler bu derneğin hükümlerine tabidir.
TIR KARNESİ : Uluslararası karayolu taşımacılığında kullanılmaktadır. Taşımanın teminat altına alındığını ifade eden bir belgedir. Her ülke kendine ait farklılık gözteren uygulamaların olması nedeni ile yaşanan zorlukları bertaraf etmek adına bu belge ortaya çıkmıştır. Bu belgeleri, uluslarararsı yol birliği adı altında bir kuruluş yönetmektedir. Hangi ülkeler bu birliğe üye ise TIR karnesini kullanabilmektedir. Türkiyede TIR Karnelerinin garantörlüğü TOBB’a aittir. TIR şirketleri belli bir teminat vererek C2 belge sahibi taşıma firmaları TIR karnesini alabilmektedirler. Her taşıma için ayrı düzenlenmektedir. TIR Karnesine konu olan malın teslim edilmesi sonrası Ticaret Odasına teslim edilmesi gerekmektedir. Kullanım süresi 45 gündür. TIR Karnesi çıkış ülkesinde gümrükte tescil edildikten sonra TIR’a teslim edilmektedir. TIR Karnesine bakıldığında , aracın hangi gümrük müdürlüklerinden geçtiğini saateleri ile görülebilmektedir. Ancak TIR Karnesi AB ülkelerinde önemini kaybetmektedir. Bunun yerine T1 belgesi gelmiştir. T1 Belgesini teminat altında bir bedel karşılığında düzenlenmektedir. T1 Belgesi yurt içi çıkış gümrüğünden çıkış sınır kapısına kadar geçerlidir. Ancak T2 Belgesi yurt içi çıkış gümrüğünden varış ülkesine kadar geçerlidir.
ATA KARNESİ : Ticari olmayan malların ülkeler arası geçişlerde kolaylıklar sağlayan, masraflarını azaltmak amacı ile taraf olan ülkeler tarafından imzalanan İstanbul Anlaşması kapsamında kullanılan bir belgedir. uluslararası geçici ithalat ve ihracat sırasında , bu belge alındığında başka hiçbir belgeye gerek kalmaksızın ATA Karnesi sayesinde hızlı ve masrafsız geçişleri sağlanmaktadır. ATA Karneleri Türkiye’deki Ticaret Odalarından belli bir teminat ile alınmaktadır. Süresi ise 1 yıldır ve uzatılamaz. Yeni bir ATA Karnesi düzenletilerek süre uzatımı alınabilir. Aynı ATA Karnesi, taraf olan ülkelerde birden fazla sefer için kullanılabilmektedir. Bu belgenin kullanıldığı yerler, uluslararası fuarlarda, sergilerde, eğitim bilim kültür amaçlı malzemelerin geçici olarak ülkede kalması, spor müsabakaları, numuneler, turistik tanıtım malzemeleri , tamir için gönderilen malzemeler vb. için kullanılabilmektedir.
Deniz Konşimentosu (Bill of Lading –B/L) : Deniz taşımacılığında kullanılan bu sevk belgesi, malın nakliyeci tarafından teslim alınıp malın gemiye yüklenmesi sonrasında düzenlenir. Konşimentolar poliçe yerine geçen kıymetli evrak statüsündedir. 21 gün içerisinde banka dışında başka bir alıcıya devredilme özelliğine sahiptir. Konşimentolar 3/3 olmak üzere 3 asıl 3 kopya (Devredilemez nüsha) olarak düzenlenir. Konşimentoların üzerilerine düşülen şerhler malın nasıl teslim alındığı ve navlunun kimin tarafından ödeneceğine dair bilgiler verir. On Board ifadesi , malın hasarsız teslim alındığını ifade ederken Unclean on Board malın hasarlı teslim alındığını ifade eder. “Freight Prepaid” ibaresi navlunu ihracatçı tarafından ödenen yüklemeler için düzenlenen konşimentolarda yer alırken “Freight Collect” ibaresi ise navlunu ithalatçı tarafından ödenen konşimentolar üzerinde yer alır. Konşimentolar üzerinde mal koneyner ile yüklenmişse , konteyner numaraları yer alır. Bazı konşimentolarda konteyner bazında yüklenen Brüt ve Net kg.lara da rastlanabilir.
FIATA üyesi olan acenteler FBL düzenler. Bu yükler ayrıca FIATA sigorta hükümlerine de tabidirler.
Hava Yolu Taşıma Senedi (Air Way Bill ): Bu sevk belgesi yükün uçak ile taşındığını gösterir. 9 nüshadan oluşan bu taşıma senedi banka adına asıl alıcısına devredilecek şekilde düzenlenebilir. Hava yolu taşıma senetlerinde , hangi hava yoluna ait kargo uçağı ile yüklenmiş ise o havayolu kargo şirketine ait uçuş numarasının yer aldığı Master Air Way Bill (MAWB) No malın sevk belgesi numarası yerine geçer. İhracatçı veya ithalatçı malın sigortasını bu numara üzerinden yaptırır.
Havayolunda en fazla ödenen SDR kg başına 19 SDR’dir. Bir SDR’nin de yaklaşık 0,57 Usd olduğu düüşünülecek olursak; 19 SDR x 0,57 Usd x Kg miktarı hesabı sonucu çıkan tutar kadar tazmin edilmektedir.
IATA üyesi bir havayolu şirketi ile yük taşındığında IATA sigora şarlarına da ayrıca tabidir.
Hamule Senedi (Rail Way Bill ): Demiryolu taşımacılığında kullanılır. 5. Nüshası temlik edilebilir nüsha olup, yük vagona girdikten sonra düzenlenir.ancak banka emri altına düzenlenebilir olup deniz konşimentoları gibi 2. Bir alıcıya devretme özelliği yoktur.
Leave a Comment